Waarom zijn wortels oranje?
Kort antwoord: omdat in Iran de wortels wit waren en men in Frankrijk graag appelsienen at. Vergezocht? Nee, hoor.
Witte wortels
Wortels zijn namelijk niet altijd oranje geweest. Wortels kwamen lange tijd in verschillende kleuren voor, zoals wit en paars. De eerste witte wortels in de Lage Landen werden pas in de 17e eeuw ingevoerd vanuit Iran. Nederlandse boeren slaagden erin om oranje wortels te kweken, als eerbetoon aan het Nederlandse koningshuis Oranje-Nassau.
De appelsienenstad
Maar waarom heette dat koningshuis dan ‘Oranje’? Dat komt van de Franse stad en regio Orange. Er zijn twee ontstaansgeschiedenissen voor de plaatsnaam ‘Orange’. Ofwel komt die van Arausio, een oude Gallische nederzetting (vernoemd naar een Keltische god). Ofwel is de stad vernoemd naar de sinaasappel, die daar veel verhandeld werd in de 13e eeuw. Toen hij ocharme 11 jaar was, erfde Willem van Nassau het vorstendom Orange en plakte hij die naam mee in zijn vorstelijke titel: Oranje-Nassau.
Zure appelsienen
Waarom noemden die Fransen een sinaasappel dan ‘orange’, horen we je vragen.
De naam ‘orange’ voor een sinaasappel bestaat al eeuwenlang en kende een rijke geschiedenis. Orange komt van het Spaanse ‘naranja’, wat komt van het Arabische ‘nāranj’, wat komt van het Perzische ‘nārang’, dat afgeleid is van het Sanskriet: ’n rān-gā-s’. Sanskriet werd gesproken in India, waar die eerste, zure appelsienen vandaan kwamen.
Geelrood
De kleur heeft wel degelijk de naam gekregen van het fruit. Want voor we appelsienen kenden werd deze kleur simpelweg ‘geelrood’ genoemd. En een vroege Nederlandse naam voor sinaasappels was ‘oranje-appels’.
Zeg nooit oranje tegen tangerine
Dat de naam ‘sinaasappel’ (of appelsien) van ‘China’s appel’ komt, wist je wellicht wel. Maar wat dan met de mandarijn? Die is ook oranje, en ook uit China afkomstig. En de kleur van de gemiddelde mandarijn (’tangerine’) lijkt toch meer op het Nederlandse oranje dat we vandaag kennen, dan de kleur van de doorsnee appelsien? MOEILIJK!
Zullen we het Nederlands voetbalelftal dan maar ‘Mandarijn’ beginnen noemen?
Terug naar de wortels
Net zoals vandaag bij voetbaltoernooien kleurden de Nederlanders vroeger hun omgeving graag oranje, als eerbetoon aan het koningshuis. Sinaasappels waren te duur, maar wortels niet. Dankzij de Nederlandse handelsdrift werden die oranje, zoetere wortels een wereldwijde hit. Sinds de 17e eeuw werd Nederland de grootste teler van wortels ter wereld. In het buitenland worden die oranje wortels nog vaak bestempeld als ‘Dutch carrots’.
En daarom zijn de wortels die jij vandaag in de winkel koopt, oranje.
Bronnen:
- https://taaldacht.nl/2013/04/27/oranje/
- http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/oranje1
- https://www.culy.nl/inspiratie/waarom-zijn-wortels-oranje/#:~:text=V%C3%B3%C3%B3r%20de%20zeventiende%20eeuw%20hadden,in%20het%20donker%20gaat%20zien.
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Wortel_(groente)
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Oranje_(kleur)#:~:text=Het%20woord%20oranje%20is%20afkomstig,oranje’%20en%20’sinaasappel’.